Personat me aftësi të kufizuar në Shqipëri janë lënë totalisht jashtë vëmendjes së institucioneve për sa i përket masave të marra për parandalimin e përhapjes së Covid 19. Ata shprehen se ndjehen të lënë pas dore nga qeveria shqiptare, pasi përveçse nuk janë ndihmuar si target-grup në nevojë, ata gjithashtu janë diskriminuar duke mos pasur akses në informacionet zyrtare të shpërndara nga qeveria por janë detyruar që të interpretojnë informacionin me anë të mësueseve në gjuhën e shenjave.
Shpresa Spahiu i përket grupit të personave me kufizime në gjymtyrët e poshtme. Ajo jeton e vetme dhe të gjithë lëvizjet i kryen me një motor elektrik. E pyetur se a ka bërë diçka si administratore e Shoqatës së Personave Para dhe Tetraplegjik ajo tregon se ka nisur një e-mail në drejtorinë e shërbimit social të Bashkisë Tiranë ku kërkonte ndihmë për këtë target-grup por nuk ka marrë asnjë përgjigje.
“Për shkak të covid-19 jeta është bërë më e vështirë për të gjithë, por për shtresën e personave me aftësi të kufizuar janë shtuar vështirësitë. Invalidët janë trajtuar njësoj si më përpara. Asnjë lloj ndihme shtesë. As pjesë financiare plus, as pjesë ushqimore, vetëm në shumë pak raste, çdo lloj mbështetje e marrin nga familja. Ajo pagesë që merr nga shteti invalidi nuk del për asgjë. Se ka invalidë që janë kryefamiljarë dhe duhet të mbajnë familjen me atë kemp ose kanë detyrime të tjera. Siç ka qënë gjendja përpara pandemisë e njëjta është dhe sot. Nga qeveria nuk kemi pasur asnjë lloj ndihme. Prandaj i nisa edhe email bashkisë, që të mund t’i ndihmonin ata invalidë që jetojnë vetëm ose me prindër të moshuar në shtëpi, pasi ata nuk kanë realisht mundësi të dalin. Por për fat të keq s’kam asnjë përgjigje për këtë”, thotë ajo.
Shpresa Spahiu
Vështirësitë e fëmijëve me aftësi të kufizuar
Pandemia globale i ka marrë jetën mijëra njerëzve në mbarë botën duke shkaktuar kështu në mënyrë të drejtpërdrejtë dhe pasoja psikologjike. Shkalla e vështirësisë rritet kur bëhet fjalë për personat me aftësi të kufizuar fizike.
Instituti i fëmijëve që nuk dëgjojnë e flasin, gjithashtu po zhvillon procesin mësimor gjatë kësaj kohe të pandemisë.
Informim.al kontaktoi me drejtuesen e këtij institucioni, zonjën Azbie Ramaj, e cila tregoi se procesi po vijon, pavarësisht se është i vështirë, sërish po i mban fëmijët në kontakt me mësimin në gjithë këtë situatë traumatike për ta duke specifikuar se po trajtohen edhe psikologjikisht nëpërmjet psikologes që kanë në institucion.
“Përsa i përket situatës kuptohemi që jemi të gjithë në një situatë jo normale, ne punojmë në një situatë jo normale gjë e cila ne na ka bërë të jemi më vigjilentë, më të përgjegjshëm, më profesional për të zbatuar të gjitha kriteret e përcaktuara në rregulloren e Institutit të Shëndetit si dhe një rregullore të brendshme të institutit të nxënësve që nuk dëgjojnë.
Ne e zhvillojmë mësimin fizikisht në klasa dhe nuk e zhvillojmë mësim virtual. Pjesa e mësimit virtual ka qënë në tremujorin e fundit të vitit akademik 2019-2020 ndërsa për 2020-21 ne mësimin e zhvillojmë në klasa. Instituti i nxënësve që nuk dëgjojnë ka 74 fëmijë, fëmijët janë nga e gjithë Shqipëria. Janë të moshës 6-17 vjeç. Relativisht Numri i nxënësve në klasa është i vogël dhe nuk është si në klasat e shkollave të zakonshme. Minimumi i nxënësve në klasë është 7 dhe maksimumi është 10.
Ne jemi në një situatë jo normale. Për sa kohë pranojmë ne që jemi të rritur dhe profesionistë që ne punojmë në kushte normale, absolutisht po dhe fëmijët kanë ndikime psikologjike. Sepse pavarsisht aftësisë fizike që ata kanë ata e marrin informacionin nëpërmjet burimeve të tjera. E marrin informacionin me gjuhën e tyre të komunikimit dhe ne si shkollë apo dhe vetë institucionet përgjegjëse kanë bërë video bdërgjegjësuese duke i interpretuar ato në gjuhën e shenjave që ashtu sikurse një fëmijë normal që e merr informacionin nëpërmjet televizionit apo burimeve të tjera informative nxënësit tanë e marrin nëpërmjet gjuhës së shenjave të interpretuar.
Ne mundohemi që ti trajtojmë dhe nëpërmjet psikologes tonë që kemi në institucion dhe mësueseve të bëhet terapi psikologjike pra i mëshojmë më shumë terapisë psikologjike sesa procesit pa e përjashtuar procesin. Po në fillim të ditës gjëja e parë që bëjmë me fëmijët, i’u bëhet një terapi psikologjike sepse në këtë kohë dhe ne e kemi nevojë për një terapi të tillë para se të fillojmë punën jo më fëmijët.”
Azbie Ramaj, drejtoreshë e institutit të nxënësve që nuk dëgjojnë
Brixhida Muça është mamaja e një djali 17- vjeçar, i cili ka lindur me sindromën e autizmit. Ajo na tregon se po e menaxhon këtë situatë të vështirë një adoleshent, i cili e ka të pamundur të bëjë maksimumin e tij për ta marrë sa më seriozisht protokollin e kujdesit.
Brixhida Muça dhe djali i saj Muenis Masha
“Në këtë kohë pandemie, në një kohë kur jetët tona ndryshohen nga kufizimet dhe rregullat që vendosen, sigurisht si dhe çdo njeri tjetër dhe për personat me aftësi ndryshe në veçanti për ato me spektrin e autizmit ka një ndikim të madh. Ata nuk e perceptojnë si rrezikun apo kujdesin, informacionet tek ata arrin i kufizuar. Kjo është situatë shtesë plus asaj vështirësie që çdo ditë ndesh një fëmije autik dhe si pasojë gjithë pesha bie mbi prindin dhe në veçanti nënës. Djali im shkonte çdo ditë në terapi në fondacionin “Fëmijët shqiptarë” dhe rrinte atje 3 orë në terapi grupi dhe tani nuk shkon më për shkak të pandemisë. E gjithë kjo përveç regresit dhe shpenzimeve financiare që ka shpenzuar prindi bën që të shfaqen sjellje apo steorotipi të reja dhe për mua si nënë shtohet vështirësia e përballimit me to.
Sa më shumë orë të rrinë në shtëpi këto fëmijë aq më shumë të lidhur bëhen me autizmin.
Gjithashtu një tjetër situatë që unë si nënë përballem është çështja e maskës të cilën djali im nuk e mban dhe shumë fëmijë të tjerë autikë. Në ambientet publike ai nuk e mban dhe mua si nënë më bëjnë presion njerëzit pse nuk e mbajnë. Ndërkohë që djali bërtet, ulëret, më duhet ti mbush mendjen njerëzve dhe më e çuditshmja është kur nuk të kuptojnë as mjekët që supozohet të kenë informacionin e duhur për këtë fenomen.
Sa e sa ditë mua më është dashur të goditem nga djali pse nuk e çoj në terapi si përherë dhe shkalla e vështirësisë shtohet për mua si nënë sepse djali im nuk dëgjon dhe si pasojë komunikimi vështirësohet. Si të ja shpjegoj unë si nënë se pse nuk shkojmë në terapi, në çfarë situate është vendi. Pra në çdo moment unë si nënë jam e tensionuar të përballem me të papritura që kanë pasoja si dhunë psikologjike ashtu dhe fizike. Pasojat e dhunës tek unë kanë filluar tashmë të jenë pasoja patologjike. Kur sëmurem apo kam ndonjë dhimbje, djali nuk e kupton që unë duhet të jem në këmbë patjetër për ti shërbyer dhe për t’iu bindur kërkesave të tij. Pra vështirësia është e madhe.
E vetmja fuqi që kam dhe që më mban është besimi në Zot, me të cilën marr forcë për mos tu dorëzuar. Sigurisht që rutina është prishur dhe në moment kur kjo rutinë është prishur ai bëhet agresiv, dhuna rritet. Në shtëpi shumë gjëra janë shkatërruar dhe pse jemi me qira. Gjithashtu kjo situatë e shkaktuar nga covid-19, ky ndryshim, e ka bërë të humbë besimin tek ne. Po ti themi prit me shenja ose pastaj do të shkojmë diku ai menjëherë bëhet agresiv dhe godet. Tani kam filluar ta dërgoj në dyqane ashtu siç e dërgoja më parë dhe e dërgoj me taksi sepse ka fituar një rutinë tjetër, do të ndalojë në çdo dyqan.
Rreziku i pandemisë është i hapur tek këto fëmijë sepse shumica prej tyre nuk e mbajnë maskën. Nuk i zbatojnë rregullat që kërkohen dhe kështu janë më të ekspozuar për tu prekur nga pandemia. Por i lutem Zotit mos ta kemi këtë fat.”
Marsida Simo, sociologe
Sipas sociologes Marsida Simo fenomeni covid ka ndikuar tek psikologjia e çdo individi, grupi shoqëror, familja, çdo institucion tjetër socio-ekonomik, si dhe në vendimmarrjen politike.
Ajo thotë se përkushtimi dhe vëmendja e duhur e prindërve që kanë fëmijë me aftësi të kufizuar është e domosdoshme por gjithashtu nuk duhen lënë në harresë nga institucionet përkatëse të cilët e ofrojnë shërbimin apo nxisin politikat ndihmuese për këta fëmijë.
“Covid-19 është një virus i cili prek aspektin e shëndetit fizik, por që shoqërohet edhe me problematika të tjera psiko-sociale. Është covidi, ky virus i cili po sjell formimin e një fenomeni të ri për shoqërinë globale. Një fenomen i cili lidhet me një sjellje te re të fituar prej frikës, udhëzimeve të sforcuara dhe të shpejta. Fenomeni covid ka ndikuar tek psikologjia e çdo individi, grupi shoqëror, familje, e çdo institucion tjetër socio-ekonomik, si dhe në vendimmarrjen politike.
Njerëzit janë të ndryshëm dhe reagimi ndaj fenomenit Covid mund të jetë përceptuar deri diku ndryshe përveç masave të shtrënguara të unifikuara. Në realitetin vendas, sheh njerëz të cilët vazhdojnë jetën e tyre edhe nga pamundësia për të bërë ndryshe pasi duhet të shkojnë në punë, të ndjekin oraret, rritmin e ditës dhe kjo i lë në harresë ndaj mbrojtjes së virusit. Pastaj është grupi tjetër i popullsisë, sidomos të moshuarit, të sëmurët kronik, të cilët janë më të shqetësuar për shëndetin e tyre. Po ashtu ka edhe persona që më parë kanë pasur shqetësime psikologjike dhe jetesa paralel edhe me covid, i rëndon akoma edhe më shumë”
E pyetur nga informim.al se si duhet menaxhuar situata nga prindërit që kanë fëmijë me aftësi të kufizuara pas shfaqjes së covid-19 sociologia Marsida Simo thotë se prindërit duhet të mbajnë kontaktet e vazhdueshme me specialistin, të ndjekin këshillat e tyre si dhe të vazhdojne në mënyrë periodike seancat qofshin ato online.
“Prindërit që kanë fëmjë me aftësi ndryshe e kanë më të vështirë këtë periudhë sepse kanë ndaluar marjen e trajtimeve apo seancave tek specialistët përkatës. Një pjesë e këtyre trajtimeve u ndaluan në periudhën e karantinës, kaluan në formatin virtual përmes platformave online, dhe tek tuk u rikthyen në klinika. Prindërit duhet të mbajnë kontaktet e vazhdueshme me specialistin, të ndjekin këshillat e tyre si dhe të vazhdojne në mënyrë periodike seancat qofshin ato online.
Po ashtu është e këshillueshme që për fëmijët me aftësi ndryshe, prindërit të ndjekin një rutinë të re të përshtatur me situatën covid, duke u përmbajtur disa veprimtari të cilat të jenë deri diku të njëjta përditë, kjo si një mënyrë që fëmija të mos ketë shqetësime të gjërave të reja që mund të ndodhin në pa mundësi për të marrë masa.
Nëse nuk do të jetë vëmendja e duhur, përkushtimi në kohë, përfundimi nuk do të jetë pozitiv. Por këtë përkushtim dhe vëmendje nuk mund të jetë vetëm nga prindërit, por edhe nga institucionet përkatëse të cilët e ofrojnë shërbimin apo nxisin politikat ndihmuese për këta fëmijë. Nëse do merrnim një shembull, një fëmijë me çrregullimin e spektrit të autizmit, duhet të marrë trajtim nga psikologu pothuaj çdo ditë. Cdo ditë e munguar do të thotë regres për të, dhe shtim të vështirësive të një kohe më vonë.
Njeriu është qenie sociale i cili nuk njeh dot veten dhe nuk e nderton dhe përmirëson dot atë pa tjetrin. Për fëmijët me aftësi ndryshe, shoqëria dhe socializmi është thelbësorë për përmirësimin e tij. Madje për të kuptuar këtë rëndësi, sipas legjislacionit vendas, fëmijët kanë të drejtë për arsim gjithëpërfshirës. Kjo do të thotë që nuk do të ndahen në institucione të veçanta por të integrohen ne klasa me fëmijët e tjerë.
Më tej sociologia Simo jep disa këshilla se si duhet përballuar kjo gjendje e vështirë në të cilën ndodhemi.
Secili prej nesh ka mënyra dhe metoda të veçanta përshtatje. Dikush do me pak ose më shumë kohë. E rëndësishme është që ne kemi në dorë disa mjete se si të mbrohemi apo të jemi sa më pak të ekspozuar ndaj virusit. Duhet menduar që e gjitha kjo nuk do zgjasë përgjithmonë. Këto janë sfida që të gjithë ne duhet të kalojmë, duke na vënë në pah rreziqet, duke bërë që të vlerësojmë më shumë jetën, të tashmen, përqafimin e deri tek kontakti i afërt me tjetrin. Duhet të kapim situatën e momentit dhe të përkushtohemi për këtë periudhë. Koha do e tregojë se si do jetë stili i jetesës pas kësaj kohe. Energjia dhe fokusi duhet të jetë tek e tashmja.
COMMENTS