Në një vendim që ka shkaktuar zemërim në Bruksel dhe ka të ngjarë të dëmtojë më tej marrëdhëniet e trazuara të Polonisë me bllokun prej 27 anëtarësh, Gjykata Kushtetuese në Varshavë gjykoi se disa dispozita të traktateve të BE-së dhe disa vendime të gjykatave të BE-së shkojnë kundër Kushtetutës Polake.
Në një vendim të shumicës, gjyqtarët thanë se anëtarësimi i vendit në BE nuk u jep gjykatave të BE -së autoritet të lartë ligjor dhe nuk do të thotë se Polonia kishte zhvendosur sovranitetin e saj në BE. Ata thanë se asnjë autoritet shtetëror në Poloni nuk do të miratonte një kufizim të jashtëm të kompetencave të tij.
Duke reaguar ndaj vendimit të Premten në mëngjes, Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen tha se ishte “thellësisht e shqetësuar” dhe ka udhëzuar ekzekutivin e saj që ta analizojë atë “tërësisht dhe shpejt” për të vendosur se çfarë hapash duhet të ndërmerren.
“Prioriteti ynë kryesor është të sigurojmë që të drejtat e qytetarëve polakë të mbrohen dhe që qytetarët polakë të gëzojnë përfitimet e dhëna nga anëtarësimi në Bashkimin Evropian, ashtu si të gjithë qytetarët e Bashkimit tonë,” tha von der Leyen në një deklaratë të shkurtër.
“Për më tepër, qytetarët e BE -së si dhe kompanitë që bëjnë biznes në Poloni kanë nevojë për sigurinë ligjore që rregullat e BE -së, përfshirë vendimet e Gjykatës Evropiane të Drejtësisë, të zbatohen plotësisht në Poloni,” shtoi ajo, duke theksuar epërsinë e ligjit të BE -së mbi ligjin kombëtar, “përfshirë dispozitat kushtetuese”.
Supremacia e ligjit të BE -së është një nga parimet themelore të Bashkimit Evropian. I themeluar në vitin 1964 si rezultat i çështjes Costa kundër ENEL, e cila ka krijuar precedent, parimi thotë se, në të gjitha rastet kur BE ka kompetencë, ligjet e bllokut kanë përparësi ndaj legjislacionit kombëtar.
Partitë kryesore në Parlamentin Evropian dolën në Twitter për të dënuar vendimin polak dhe i kërkuan Komisionit të ngrijë fondet për Poloninë, i cili është përfituesi më i madh i fondeve të BE -së.
Brukseli ka qenë në mosmarrëveshje mbi përpjekjet e qeverisë polake të krahut të djathtë për të ushtruar më shumë ndikim mbi gjyqësorin. Ajo i ka bërë thirrje Gjykatës Evropiane të Drejtësisë që të vendosë gjoba ndaj Varshavës në një mosmarrëveshje mbi sundimin e ligjit.
Çfarë tha vendimi i gjykatës polake?
Në vendimin e së enjtes, gjykata tha se kushtetuta është ligji suprem në Poloni dhe çdo marrëveshje ose traktat ndërkombëtar, duke qenë më i ulët në rang, duhet të respektojë atë ligj suprem. Traktatet e BE-së konsiderohen marrëveshje ndërkombëtare të nënshkruara nga shtetet kombëtare.
Gjykata polake synoi dy nene të veçanta nga traktatet e BE -së: neni 1, i cili përcakton ekzistencën e Bashkimit Evropian dhe dhënien e kompetencave nga shtetet anëtare, dhe nenin 19, i cili përcakton kompetencat e Gjykatës së Drejtësisë të BE -së (GJED ), misioni i të cilit është të sigurojë respektimin e ligjit të BE -së në të gjithë bllokun.
Dy nga 14 gjyqtarët nuk u pajtuan me vendimin, i cili pasoi disa muaj procedura gjyqësore. Qeveria, presidenti dhe parlamenti polak argumentuan se Kushtetuta e Polonisë vjen para ligjit të BE -së dhe se vendimet e GJED -së ndonjëherë bien ndesh me rendin ligjor të Polonisë.
Qeveria e Polonisë këmbëngul se sistemi i drejtësisë dhe gjyqësori janë kompetenca e vetme e vendeve anëtare të BE -së dhe jo e BE -së, dhe ka injoruar një numër vendimesh të gjykatave të BE -së.
Duke hapur çështjen në korrik, kryeministri polak Mateusz Morawiecki kërkoi rishikimin pasi gjykata e BE vendosi që ligji i bllokut ka përparësi mbi ligjin e Polonisë.
Vetë Gjykata Kushtetuese shihet nga BE si e paligjshme për shkak të ndikimit politik të partisë qeverisëse të Polonisë në emërimin e disa gjyqtarëve të saj. Shumë janë besnikë të qeverisë – përfshirë presidenten e gjykatës, gjyqtaren Julia Przylebska, e cila drejtoi kolegjin në çështjen aktuale.
Është e paqartë se çfarë pasojash praktike do të ketë në praktikë vendimi polak. Vendimi do të hyjë në fuqi vetëm pasi të botohet në gazetën zyrtare të Polonisë, një veprim i lënë në diskrecionin e vetë qeverisë.
BE -ja nuk ka parë kurrë që sistemi gjyqësor i një shteti anëtar të sfidojë kaq hapur themelet e bllokut, duke i lënë Brukselit pak mundësi për të reaguar dhe korrigjuar situatën. Hapja e një procedure të re shkeljeje mund të rezultojë e kotë pasi fjala e fundit e këtyre masave ndëshkuese vendoset nga Gjykata Evropiane e Drejtësisë, kompetenca e së cilës nuk njihet plotësisht nga sistemi i drejtësisë polake.
Reagimi: ‘Një skenar i zi në Poloni po bëhet realitet’
Leximi i vendimit polak përkoi me një takim të ministrave të brendshëm dhe të drejtësisë. I pyetur për vendimin, Komisioneri i Drejtësisë i BE Didier Reynders tha se i duhej më shumë kohë për të shqyrtuar vendimin e gjykatës, por theksoi përparësinë e ligjit të BE -së mbi të drejtën kombëtare.
Komisioneri nënvizoi gjithashtu dy parime shtesë: të gjitha vendimet e Gjykatës së Drejtësisë të BE -së janë detyruese në të gjitha gjykatat kombëtare dhe vetëm gjykata e Luksemburgut ka juridiksion për të përcaktuar nëse një veprim nga një institucion tjetër i BE -së shkel ligjin e BE -së. Reynders shtoi se ekzekutivi synon të veprojë si “mbrojtës i traktateve” dhe të përdorë “të gjitha mjetet tona në dispozicion”.
“Vendimi i sotëm në Poloni nuk mund të mbetet pa pasoja. Parësia e ligjit të BE -së duhet të jetë e padiskutueshme. Shkelja e tij do të thotë të sfidosh një nga parimet themelore të Bashkimit tonë,” tha David Sassoli, Presidenti i Parlamentit Evropian.
Amnesty International tha se ishte “një ditë tjetër e errët për drejtësinë në Poloni”.
Grupi i Konservatorëve dhe Reformistëve Evropian (ECR), të cilit i përket PiS, doli në mbrojtje të gjykatës kushtetuese polake.
“Ata që bëjnë thirrje për Polexit duhet të kujtohen se Unioni ynë u krijua nga shtetet anëtare për t’i shërbyer atyre – jo anasjelltas,” shkroi grupi në përgjigje.
“BE nuk ka të drejtë ligjore të ndërhyjë në mënyrën se si emërohen gjyqtarët në një shtet anëtar demokratik.”
BE është, në thelbin e saj, një entitet i bazuar në parimet e ligjit. Shtetet anëtare bien dakord t’i japin kompetenca unionit e cila, nga ana tjetër, harton dhe miraton ligje që janë njësoj të zbatueshme në të gjithë bllokun. Këto ligje, së bashku me programe, projekte dhe plane të shumta ekonomike, kanë për qëllim të avancojnë interesat e përbashkëta të të gjitha shteteve anëtare.
“Duke deklaruar se Traktatet e BE-së nuk janë në përputhje me ligjin polak, Tribunali Kushtetues i paligjshëm në Poloni e ka vënë vendin në rrugën drejt Polexit,” tha një zëdhënës nga Partia Popullore Evropiane (EPP) e qendrës së djathtë.
“Shtetet Anëtare të BE-së nuk duhet të qëndrojnë duarkryq kur sundimi i ligjit vazhdon të çmontohet nga Qeveria Polake. As Komisioni Evropian nuk mundet. Paratë tona nuk mund të financojnë qeveritë që tallen dhe mohojnë rregullat tona të miratuara bashkërisht.”
“Një skenar i zi në Poloni po bëhet realitet! Tribunali i drejtuar nga PiS ka shpërfillur parësinë e ligjit të BE-së, duke shkelur themelet e BE. Gjyqtarët polakë që gjykojnë në bazë të ligjit të BE mund të përballen me ndjekje penale,” tha Grupi S&D i krahut të majtë, duke bërë thirrje hapjen e procedurës së re të shkeljes.
“Qeveria PiS ka krijuar një krizë, por janë të drejtat e qytetarëve polakë që janë në rrezik. Qytetarët polakë janë qytetarë të BE-së dhe meritojnë mbrojtjen dhe të drejtat e plota të ofruara nga ligji i BE-së,” shkroi Malik Azmani, nënkryetari i parë i liberalit Rinovoni grupin e Evropës.
“Një Polexit nga rendi juridik i BE -së duket se bëhet i pashmangshëm. Ai në fakt e bën bashkëpunimin të pamundur,” shtoi kolegu i tij Sophie në t’Veld.
“Vendimi i sotëm do të jetë më i dhimbshmi për qytetarët polakë. Ata do të duhet të përballojnë koston e fondeve të ngrira të BE -së,” shkroi Daniel Freund, një anëtar gjerman i të Gjelbërve. “Ky marifet u nis nga PiS, është rrëmuja e tyre.”
Martin Schirdewan, bashkëkryetar i grupit The Left, vajtoi vendimin polak dhe parashikoi që qeveritë e tjera autokratike do të kërkojnë vendime të ngjashme nga gjykatat e tyre kushtetuese.
Varshavë vs Bruksel: Rreshti më i gjerë
Përshkallëzimi i fundit vjen në mes të një mosmarrëveshjeje më të madhe mbi ndryshimet e thella që partia qeverisëse Ligji dhe Drejtësia ka inicuar në sistemin gjyqësor polak – ndryshon pikëpamjet e BE -së si një erozion i kontrolleve dhe ekuilibrave demokratikë.
Pika kryesore e mosmarrëveshjes është një dhomë e diskutueshme gjyqtarësh që Polonia krijoi me fuqinë për të disiplinuar gjyqtarët dhe prokurorët për vendimet e tyre.
Brukseli e sheh dhomën disiplinore si një kërcënim për pavarësinë gjyqësore të vendit që i bën gjyqtarët subjekt të kontrollit politik. Qeveria polake këmbëngul se është një mjet thelbësor për të eleminuar mbetjet e regjimit komunist.
Gjykata e Drejtësisë e BE -së lëshoi në korrik një urdhër për të pezulluar si dhomën ashtu edhe efektet e vendimeve që kishte marrë tashmë për heqjen e imunitetit gjyqësor.
Sidoqoftë, gjykata kushtetuese polake e hodhi poshtë vendimin, duke argumentuar se nuk ishte në përputhje me kushtet polake dhe për këtë arsye jo detyruese.
Në përgjigje të kësaj, Komisioni Evropian dërgoi një ultimatum dhe i dha Polonisë deri më 16 gusht që të respektojë vendimin e Luksemburgut dhe të pezullojë dhomën disiplinore. Përndryshe, ekzekutivi do të kërkonte dënime ditore – hapi përfundimtar dhe më i fuqishëm i një procedure shkeljeje.
Edhe pse qeveria polake dërgoi një përgjigje më 16 gusht dhe premtoi të shphpërbërjen e dhomës, Komisioni nuk ishte i kënaqur dhe beson se vendi “nuk ka marrë të gjitha masat e nevojshme për të përmbushur plotësisht” urdhrin. Dhoma disiplinore vazhdon të funksionojë edhe sot, vuri në dukje ekzekutivi.
Rrjedhimisht, Komisioni i kërkoi Gjykatës së Drejtësisë të BE -së që të godasë Poloninë me gjoba financiare ditore derisa të zbatohen masat e përkohshme të lëshuara në korrik. Gjykata e Luksemburgut po studion kërkesën e Komisionit dhe asnjë gjobë nuk është vendosur deri më tani.
Në të njëjtën kohë, Komisioni Evropian po vlerëson planin e Polonisë për rimëkëmbjen dhe elasticitetin prej 57 miliardë eurosh, por mbeten dyshime mbi përmbajtjen e tij, përfshirë çështjet gjyqësore. Brukseli ka vonuar disa herë publikimin e vlerësimit të tij dhe thotë se është angazhuar në dialog me autoritetet polake për të negociuar ndryshime që mund të garantojnë dritën jeshile të ekzekutivit. Komisioni tha të Premten pasdite procesi i rishikimit do të vazhdojë, pavarësisht nga zhvillimet e fundit.
Paralelisht, Komisioni po përgatitet të aktivizojë një mekanizëm të papërdorur që e bën marrjen e fondeve të BE-së të kushtëzuar nga respektimi i sundimit të ligjit. Skema e kushtëzimit, e cila mund të pezullojë pagesat e BE -së, duhet të miratohet nga Këshilli i BE -së me një shumicë të cilësuar të votave. Reformat që rrezikojnë pavarësinë gjyqësore bien nën fushëveprimin e rregullores.
Burimi lajmit Euronews.com
COMMENTS